HSG (Histerosalpingografi) İlaçlı Rahim Filmi

GENEL TANIM-AMAÇ:


HSG rahim boşluğunun şekli ve tüplerin durumunu (açık-kapalı, dar yada geniş) değerlendirmek için yapılan bir görüntüleme–röntgen işlemidir. Ultrasonografi ve MR gibi diğer görüntüleme yöntemlerinden en bariz farkı rahim boşluğunun (bebeğin gelişeceği alanın) yapısını çok daha detaylı gösterebilmesi ve tüplerin açık olup olmadığını gösterebilmesidir.



Rahimin (uterus'un) gelişimsel şekil bozuklukları oldukça sık görülür ve kısırlık sebebi olabilir. Halk arasındaki tabiriyle çift rahim yada rahim içi bölme (septa) varlığı rahim filmiyle kolaylıkla saptanabilir. Rahim boşluğuna doğru gelişim gösteren miyom yada polip gibi kitlesel lezyonlar yada daha çok kürtaj sonrası görülen yapışıklıklar kısırlık sebebi olabilir ve rahim filmiyle saptanabilir.



Tüplerdeki darlık, tıkanıklık yada 'hidrosalpenks' denen tüpün sucuk gibi şişip tıkandığı, içinin irin-iltihapla dolduğu durumlar da HSG ile saptanabilir.



NASIL?

Rahim filmi günümüzdeki teknik gelişmeler (yeni dijital röntgen cihazları ve işlemin kansız-ağrısız yapılabilmesini sağlayan plastik balonlu kateterler) sayesinde oldukça kısa sürede ve hastaya fazla rahatsızlık vermeden yapılabilmektedir. ANESTEZİ KESİNLİKLE GEREKSİZDİR.



İşlem öncesi hiçbir hazırlık (açlık, ilaç kullanımı vs) gerekmez. HSG çektirecek bayanın hamile olmadığına emin olmamız gerekir. Bu nedenle işlem adet bittikten sonraki ilk 3-4 gün içinde gerçekleştirilmelidir. Doktorunuzun talebi doğrultusunda (hamilelik şansı kesinlikle yoksa yada gebelik testi yapılmışsa) işlem bu tarihler dışında da gerçekleştirilebilir.



İşlem öncesi dış genital organlar antiseptik solüsyonla temizlenir, muayene kaşığı (spekulum) yerleştirlerek rahim ağzı görülür. Rahim ağzından rahim giriş kanalı içine ince bir plastik kateter ilerletilip balonu şişirilir. Spekulum hastanın kendini kasmaması halinde pek bir rahatsızlık vermez, kater ise pek hissedilmez, balon şişirildiğinde hafif bir gerginlik hissi yaratabilir. Bu aşamadan sonra kateter aracılığı ile rahim boşluğuna kontrast madde (boya) verilerek rahim boşluğu ve tüpler röntgende görünür hale getirilir. Basınç arttıkça gerginlikle adet sancısı yada kasık ağrısı gelişebilir. Hastaların bir kısmında hiçbir ağrı olmaz. Çoğu hasta işlem tamamlandığında (kateter çıkarılıp basınç etkisi ortadan kalktığında) anında kaybolan adet sancısına benzer bir sancıdan bahseder. Bir kısım hasta işlem sırasında daha şiddetli kasık-karın-bel ağrısı tarif eder. Bu durum daha çok tüplerde darlık yada istemsiz kasılma (spazma) bağlı olarak gelişir. Bazen işlem sonrası gelişen karın-bel ağrısı olabilir.



Muayene kaşığı yerleştirilmesini takiben bütün tetkik genelde 3-4 dakika içinde tamamlanır. Rahim giriş kanalındaki olası aşırı kıvrım, darlık yada genişlikler işlem süresini 3-5 dakika daha uzatabilir.



İşlemden hemen sonra rahim boşluğuna verilen ilaç-boya'nın büyük kısmı dışarıya geri akar (aslında verilen ilaç miktarı genelde çok azdır;10ml'yi pek aşmaz), sızıntı şeklinde hafif bir kanama geliştiği sık olarak görülür. Karın boşluğuna tüpler aracılığıyla geçen ilaç emilip idrar yoluyla vücuttan atılır. İşlem sonrası her yönüyle normal yaşantınıza dönebilirsiniz. Doktorunuz özellikle önermediyse herhangi bir ilaç kullanmanıza da gerek yoktur.



HSG İLE TÜPLERİM AÇILIR MI?

Basınçla ilaç verildiğinden tüplerdeki geçici (örneğin bu alanı tıkayan yoğun salgı-hücre birikintileri) mekanik tıkanıklıklar, basınç ve yıkama etkisiyle açılabilir. Rahim filmi sonrası sonuç tamamen normal bulunan olgularda doğal yolla hamilelik oranı az da olsa artar. Ancak bu işlemin temel amacı rahim ve tüp boşluklarının anatomik detayını ortaya koymaktır. İltihabi tıkanıklıklar, ameliyatla kapatılmış tüpler bu yöntemle açılamaz. Özellikle tüplerin başlangıç kısmındaki tıkanıklıklar rahim filmine benzer yöntemle rahim içine girip ince tel ve kateterlerle açılabilir ancak bu oldukça farklı, sedasyon-anestezi gerektiren girişimsel bir yöntemdir.



İSTENMEYEN ETKİLER:

İşlem sonrası az miktarda kanama sıklıkla görülür. Şiddetli ağrı nadir de olsa hastalarımız tarafından bildirilmiştir. Steril malzemeler kullanılmasına rağmen rahim ağzında mevcut mikroplar yada iltihabi durum varsa tüplerde olabilecek mikroplar verilen ilaçla karın içine yayılarak çok nadir olarak ciddi enfeksiyona neden olabilir. İşlem sonrası üşüme, titreme ateş gibi semptomlar gelişirse mutlaka doktorunuza danışın. Yine çok nadir olarak görüntülemede kullanılan ilaca karşı hassasiyet-allerjik reaksiyonlar gelişebilir.